Autyzm należy do grupy całościowych zaburzeń rozwoju. Co ważne nie jest on postrzegany jako choroba. Mówi się raczej o innej konstrukcji osobowości i odmiennym funkcjonowaniu układu nerwowego. Cechy te sprawiają, że osoba neuroatypowa odbiera świat nieco inaczej. Jakie są zatem objawy autyzmu u dziecka i jak można mu pomóc funkcjonować w społeczeństwie?
W jaki sposób można zauważyć cechy autystyczne u małego dziecka?
Według obecnych badań spektrum autyzmu jest cechą wrodzoną. Obalono już teorie, które obwiniały za to szczepionki, czy traumatyczne przeżycia. Wiadomo, że dziecko rodzi się z taką przypadłością i na pewnym etapie życia da ona o sobie znać. Czasami pewne niepokojące cechy widać już u niemowlaka. W innych przypadkach dopiero w trakcie rozwoju można zorientować się, że coś odbiega od normy.
Autyzm u niemowlaka można najczęściej zauważyć obserwując to, jak dziecko reaguje na najbliższe otoczenie. Taki maluch jest bardziej skupiony na sobie niż otoczeniu. Może nie cieszyć się na widok opiekunów lub wykazywać obojętność w nowym otoczeniu. Często też takie dzieci są dosyć milczące. Nie pojawia się u nich gaworzenie, z a czasem brakuje pierwszych słów. Objawy te nie są typowe dla wszystkich niemowlaków. Często na tym etapie ciężko jest dostrzec jakiekolwiek nieprawidłowości.
Objawy autyzmu są za to mocno zauważalne u kilkulatków. Najważniejsze cechy do słabszy rozwój mowy lub używanie jej w bardzo mechaniczny sposób. Dzieci rozumieją tylko konkretne polecenia. Obce jest dla nich znaczenie metafor i żartów. Pojawia się też izolacja społeczna i brak zainteresowania kontaktami z rówieśnikami. Czasami dzieci przywiązują się do określonych zachowań, a każda zmiana budzi w nich niepokój. To, czego boją się dzieci z autyzmem jest najczęściej niezrozumiałe dla otoczenia, ponieważ nie są to rzeczy typowe dla innych osób.
Czy autyzm pojawia się częściej u chłopców, czy u dziewczynek?
Prowadzone wcześniej badania wskazywały, że u chłopców objawy spektrum pojawiały się zdecydowanie częściej niż u dziewczynek. Jednak w tym momencie nauka ma na ten temat nieco inne zdanie. Wynika to z tego, że autyzm u dziewczynki ma nieco inny charakter niż ten występujący u chłopca. Wpływa na to zarówno konstrukcja psychiczna, jak i wychowanie.
Dziewczynki mają większą zdolność do dostosowania się do reguł społecznych. Rzadziej je podważają. Dlatego też lepiej maskują objawy, co jednocześnie utrudnia przeprowadzenie diagnozy. Badania pokazują, że mimo to niezależnie od płci to, czego boją się dzieci z autyzmem jest dokładnie takie samo. Obawiają się tłumów, nowych sytuacji. Źle reagują też na intensywne doznania zmysłowe takie jak hałas lub ostre światło.
Jak powinna wyglądać terapia dzieci z autyzmem?
Diagnoza spektrum jest na całe życie. Nie jest to problem, który można rozwiązać lekami, czy innymi procedurami medycznymi. Jednak dobrze prowadzona terapia oraz propozycje aktywności dopasowanych do możliwości dziecka zdecydowanie poprawiają jego funkcjonowanie.
Rodzice często zastanawiają się, czy są specjalne zabawki dla dzieci z autyzmem? Maluchy ze spektrum mogą się bawić dokładnie takimi samymi przedmiotami jak ich neurotypowi rówieśnicy. Mają jednak swoje określone preferencje. Wolą różnego typu układanki, rzeczy wymagające myślenia niż takie, które wymagają od nich odgrywania określonej roli.
Przykładowe zabawy dla dzieci z autyzmem, które mają też wartość terapeutyczną to nauka odczytywania emocji i tego, jak zachowywać się w określonych sytuacjach. Można do tego celu wykorzystać zarówno specjalistyczne pomoce, jak i klasyczne zabawki dostępne w sklepach. Ważne, aby ćwiczenia dla dzieci z autyzmem zawsze były konsultowane z takim specjalistom jak logopeda, pedagog lub psycholog. Każdy z nich podpowie, jakie będą najlepsze aktywności.
Zabawki dla dzieci z autyzmem mają też dostarczać maluchom radość. Nie zawsze muszą mieć charakter terapeutyczny. Dlatego warto proponować maluchom różne rzeczy i obserwować co przypadnie im do gustu.
